De waarde van uw leven deel 1

Het krijgen van waardering is een behoefte die veel mensen voelen. Voelen dat je nodig bent, voelen dat mensen blij met je zijn, opmerken dat anderen aan je denken, allemaal vormen van de diepe behoefte om gewaardeerd te worden.

Waar komt deze behoefte vandaan?

Een cliënte die wij een tijdje mochten begeleiden is altijd erg attent als het aankomt op het aanbieden van hulp, het geven van cadeautjes en complimenten. Attent zijn op verjaardagen en allerlei andere manieren om te laten voelen dat ze aan haar vrienden en familie denkt. Het is een uitgaande beweging naar de mensen om haar heen die haar gemakkelijk af gaat, maar waar ze ook erg druk mee is.
Wanneer ze zelf iets te vieren heeft, of iets meemaakt wat voor haar belangrijk is dan verwacht ze een zekere mate van deze aandacht en attentie terug, Wanneer dit uit blijft, men in haar beleving niet aan haar denkt, is ze teleurgesteld en boos. Ze neemt zich voor om dit gebrek aan aandacht niet te vergeten en legt zichzelf op deze manier een restrictie op in hoeverre ze nog aandacht geeft aan hen die haar vergeten. Aandacht geven wordt zo een afweging. De afweging is op zichzelf niet verkeerd, maar als deze gebaseerd is op teleurstelling verliest zij haar glans en spontaniteit.

In hoeverre was dit attent zijn naar anderen toe al vóór de teleurstelling echt spontaan? Kun je spreken van spontane en oprechte aandacht als er onbewust een verlangen aan vast zit die hoopt en verwacht dezelfde aandacht terug te krijgen?

Zou het niet prettiger zijn als de aandacht en zorg voor anderen vrij is van verwachtingen? Vrij is van de onbewuste hoop om door aandacht aan anderen te geven, gewaardeerd te worden? En als dit prettiger, spontaner en vrijer is om te doen zonder verwachtingen, hoe doe je dat dan?

De waarde van het opmerken
Wanneer er een behoefte aan waardering opgemerkt wordt, is het allereerst belangrijk om dit opmerken een belangrijke plek in je leven te geven. Je hebt een ontdekking gedaan en hoe onduidelijk dit nog voor je is, je bent wel verder dan voorheen. Verder dan op de automatische piloot maar door blijven gaan. De behoefte aan waardering ervaren veel mensen. In je werk, in je relatie en zelfs van je kinderen heb je die waardering nodig.

Dus wat is deze waardering nu eigenlijk? De behoefte aan waardering raakt vele facetten in je leven. Facetten als van een diamant waarop het licht van aandacht van anderen afstraalt en zichtbaar maakt hoe waardevol jij bent. Wanneer je ontdekt hoe graag je wilt dat anderen zien hoe waardevol je bent, creëert dit direct een afhankelijkheid te opzichte van de anderen. Wanneer anderen jou zien en waarderen voel jij je goed en waardevol. Wanneer de waardering uit blijft, voel je jouw waarde niet of veel minder. Je merkt dan op hoe onzeker je eigenlijk bent over wie jij bent en wat jij te geven hebt. Het kan zijn dat jouw gevoel van waardeloosheid je neerslachtig, nutteloos en depressief maakt. Als reactie hierop en vanuit de teleurstelling dat niemand je komt helpen en laat zien hoe waardevol je bent, kan je je steeds meer uit de mensenwereld terugtrekken. Er is dan veel kracht nodig om uit deze zelfgecreëerde gevangenis te breken. Zelfgecreëerd omdat je niet bij machte lijkt te zijn om anders met je teleurstelling om te gaan.

Wat is er nodig om de betovering van de teleurstelling te verbreken? Wat is er nodig om te zien dat je het zelf bent die zichzelf beschermd tegen nog meer teleurstelling? Jezelf nog beter beschermen door je wereld nog kleiner te maken heeft een averechts effect. Je voelt je nog meer afgesneden van de wereld en nog verder verwijderd van datgene wat jou verder kan brengen.

De waarde van toe-eigenen
In ons bevindt zich een kleine, zachte stem die je kan zien als een richting aangever. Een kompas die niet aflatend de juiste weg aanwijst. Toch horen we dat stemmetje maar heel weinig en menen we hem helemaal niet te horen. We horen vooral ons commentaar op de buitenwereld, horen onszelf klagen over wat je is aangedaan en hoe ’terecht’ het is dat je je op deze eenzame plek bevindt. Als de buitenwereld wat attenter en zorgzamer was, zou je jezelf wel meer laten zien.

Zelfwaarde of zelfwaardering start bij het op je eigen bordje nemen van de totale situatie waarin je je nu bevindt. Al je gevoelens, al je reacties al je negatieve gedachten neem je tot je en bestempel je met “dit is van mij, ik neem hier de verantwoordelijkheid voor”. Dit kan lastig zijn, want wat als je iets is aangedaan? Als je bent misbruikt of bent mishandeld? Die ander heeft mij dat toch aangedaan? Daar ben ik toch niet verantwoordelijk voor? Dit klopt, je bent niet verantwoordelijk voor wat een ander heeft gedaan. Dit ligt bij de ander en het is aan deze ander om hiervoor de gevolgen te dragen. Echter wanneer je niet verantwoording neemt voor de manier waarop jij met deze gebeurtenis(sen) omgaat maak je jezelf afhankelijk van de ander en sla je jezelf alle mogelijkheden uit handen om sterker te worden, wijzer te worden en jezelf ondanks deze impact te helen, jezelf beter te begrijpen en verder te kunnen.

Alleen door volledig verantwoordelijkheid te nemen voor de wijze waarop je omgaat met je teleurstelling geeft je de mogelijkheid om onafhankelijk te worden van de ander, te ontdekken hoe sterk je bent en wat precies de waarde is die jij ten diepste vertegenwoordigt.

De waarde van keuzeloosheid
Het begin van de verandering is dus toe-eigenen. Geen uitvlucht, niemand anders verantwoordelijk maken, geen slachtofferschap maar daadkracht. Toe-eigenen richt zich op de ‘materie’ waar je mee te maken hebt. Toe-eigenen werkt omdat je hiermee inventariseert wat jou bezig houdt. Er is alleen een lastig filter wat vaak wél doorlaat wat we kennen of waar we mee op ons gemak zijn, maar buitensluit wat we niet zo mooi vinden, of rondom afwijzen omdat het te lelijk is om naar te kijken. Zo kan je bijvoorbeeld wel voelen dat je verdrietig bent en dat dit gevoel je neerslachtig maakt. Je kunt je gedachten zien die ook verdriet of somberheid vertegenwoordigen. Lastiger wordt het als je niet gewend bent om bijvoorbeeld je boosheid te voelen. Of je irritatie, je onvrede over de huidige situatie. Naar gelang je ervaringen uit het verleden heb je zo je voor -en afkeuren ontwikkeld. Het is deze keuzegerichtheid die je belet om het totale plaatje te zien waarin je zit. Je belet om jouw totale gevoelswereld op je bordje te nemen en hier naar te kijken.
De waarde van keuzeloosheid is opmerken hoe je doorgaans kiest voor wat je kent en afkeurt wat je niet kent of wat je beangstigt. Het is dit opmerken dat je in staat stelt om ook de minder bekende gevoelens en emoties toe te laten. Keuzeloosheid stelt niet jou als persoon centraal, maar stelt je in staat om het moment waarin je leeft en opmerkt meer en meer in zijn volheid te ervaren.

Het moment, het nu, wat is staat centraal. Hierin kun je jezelf ontdekken als degene die dit allemaal kan opmerken. Verschillend van moment op moment, maar altijd rijk aan waarde voor jou. De zelfwaarde gaat dus niet over jou als persoon, maar over de mate waarin jij in staat bent de waarde van jouw leven, dat op dit moment plaats vindt, toe te laten. Hierin een luisterende en volgende houding te vinden, in plaat van een becommentariërende, oordelende houding die zich toetst aan de reacties van anderen.

De waarde van luisteren
In plaats van te oordelen dienen we dus te luisteren. Maar hoe werkt dat dan? Waar luister je naar? Er zijn vele stemmen in ons leven. Meestal luide, ongenuanceerde stemmen die van alles over iedereen vinden, of een stem die ons wil behoeden voor gevaar of een misstap. Of een stem die ons onzeker maakt en alles wat we doen in twijfel trekt en ons afhoudt om voor onszelf op te komen. Deze veelheid aan stemmen, boodschappen en instructies werkt verwarrend op ons. Naar wie moeten we luisteren, en wat is onze ware stem? Wanneer doen we echt wat we zelf willen?

Zoals we kunnen leren observeren wat er aan gedachten, gevoelens en emoties in ons leven is, zo hebben we ook te leren om deze stemmen te observeren. Wanneer we ze zouden bestrijden, of met ze in gesprek zouden gaan, gebeurt namelijk iets wat we niet willen. De stem krijgt een groter podium dan we kunnen gebruiken. Echter wanneer we ze bestrijden voeden we ze ook met energie en geven we ze meer kracht en waarheidsgehalte dan ze daarvoor hadden. De stem van jouw innerlijk, van datgene dat jou verder brengt is altijd zacht en vraagt jouw inzet om te horen. In tegenstelling tot de vele ongevraagde adviezen die je dagelijks naar je toegeworpen krijgt, is deze stem niet een schreeuwer. Enige voorwaarden om deze innerlijke zachte stem te kunnen horen zijn dus aanwezig.

De stem van je gevoel
De stem van jouw innerlijk is de stem van jouw gevoel. Voordat er gedachten en handelingen ontstaan is er altijd eerst jouw gevoel. Dit gevoel kan heel bewust zijn en dan is er weinig twijfel over wat je moet doen, of juist niet doen. Op zo’n moment weet je het zeker. Maar vaak is er een onderbuikgevoel, een emotie die niet zo duidelijk aangeeft wat je moet doen, maar je innerlijk wel onrustig maakt. Je bent geraakt door een gebeurtenis en bent geneigd om vanuit deze emotionele geraaktheid te reageren. Zo kan je boos zijn door wat iemand zegt of doet waardoor je je aangevallen voelt en direct terug wil slaan. Of juist aan jezelf gaat twijfelen en nóg onzekerder wordt. We zijn vaak maar moeilijk in staat om anders te reageren dan we doen.

Luisteren naar je innerlijk is luisteren naar elke gevoel dat je kunt waarnemen. Luisteren naar je gevoel is zo waardevol dat je bereid bent om jouw persoonlijke voor –en afkeur ondergeschikt te maken aan de waarneming van het gevoel dat hieraan vooraf gaat. Je wilt dicht bij de bron zijn. Je bent bereidt om dit eerste, dit oorspronkelijke, dit pure en soms rauwe gevoel het centrum van jouw oriëntatie op de wereld te maken. Je oriënteert je op wat op dit moment is. Niet op dat wat je op dit moment graag wilt. Een waar en wezenlijk verschil.

De waarde van dit moment
De waarde van dit moment is beseffen dat dit het enige is dat werkelijk bestaat.. Wanneer we ons beseffen dat er niets zo werkelijk is, als dit moment, het Nu waarin we ademhalen, waarin je beweegt en handelt, dan is het niet zo moeilijk om de logica te zien dat aandacht het effectiefst ingezet wordt als deze op dit punt gericht is. Ons hele leven bevindt zich op dit unieke, onmetelijke moment in de tijd. Onmetelijk omdat het voorbij is voordat je er naar gekeken hebt.

De waarde van de 2e zijn
Om het Nu te kunnen ervaren, moet je beseffen dat je ondanks al je inspanningen om het Nu te ervaren jij ALTIJD achter het Nu komt. Het Nu is eerst, degene die dit moment ervaart komt daarna. We lopen dus altijd op de tweede plek, vlakbij en soms veraf van dit moment. Hoe meer onze aandacht zich verspreidt over onze dromen over de toekomst en/of het verwerken van het verleden, hoe verder weg we komen van datgene dat onder onze neus plaatsvindt.

Beseffen dat je altijd op de tweede plaats komt heeft iets nederigs. Het laat zien dat er een doorgaand principe is dat maakt dat er situaties op ons pad komen waar wij mee te maken krijgen. Sommige situaties kunnen we plaatsen en vinden we logisch dat ze gebeuren. Andere situaties overkomen on s en laten ons beroerd en vol onbegrip achter. Je kunt nooit met zekerheid weten wat het leven je gaat brengen.

Maar zijn we dan altijd overgeleverd aan de grillen van het leven? Is er dan niks dat wij kunnen doen om onze toekomst vorm te geven? Zeker wel! Juist wel! De wijze waarop wij reageren op dat wat op ons pad komt, vormt onze toekomst. De wijze waarop wij onze verlangens en gedachten nastreven of juist afwijzen vormt datgene dat we op een later tijdstip meemaken.

De waarde van dit moment is de plek die jij inneemt ten opzichte van dit moment. Hoe dichter je het Nu nadert, hoe beter je kunt luisteren naar alle informatie die door jouw gevoel je aangereikt wordt. Dit aanvoelen maakt dat je de koers kunt volgen die het leven voor jou heeft uitgestippeld. Dit aanvoelen maakt dat je ontdekkingen doet over jezelf en de ander, maakt dat je keuzes maakt die goed voor jou en de ander zijn en in lijn liggen met de mogelijkheden die het leven jou aanbiedt. Dit aanvoelen van jouw gevoel, hierop durven vertrouwen, ook al is het nog zo klein en ogenschijnlijk onbeduidend, drukt tegelijk uit hoe vol waarde jouw leven is. Hoe rijk aan gevoel, hoe vol van indrukken. Hoe beladen met mogelijkheden om jezelf op een steeds dieper, steeds vrijere manier te ontmoeten. Hoe vol potentieel je zit om jouw talenten, capaciteiten en mogelijkheden in dienst van de vervulling van jouw leven, waar te maken.

Auteur: Alexander Holwerda© 2015